Günlük Piyasa Bülteni

Güncel Piyasa ve Döviz Haberleri 19/02/2025 - Çarşamba

• Dün Riyad’da gerçekleşen 4,5 saatlik kritik toplantının gündeminin ana maddesini Ukrayna’daki savaş oluşturdu. ABD ve Rusya temsilcileri, çatışmalara son vermek amacıyla bir araya gelirken, ne Ukrayna ne de Avrupa Birliği temsilcileri görüşmeye davet edildi. Bu durum, Avrupa’da derin bir güvensizlik yaratırken, ABD’nin Avrupa ile olan stratejik bağlarına ve transatlantik ittifaka olan bağlılığının sorgulanmasına da neden oldu.
• ABD'nin Avrupa ile ilişkileri; NATO üyeliği, AB ile işbirliği, ticaret anlaşmaları ve diplomatik temaslar gibi geniş bir yelpazeyi kapsıyor. NATO'nun en güçlü üyesi olarak ABD, Avrupa’nın güvenliğinde kritik bir rol oynuyor ve Rusya gibi tehditlere karşı kıtanın savunmasını garanti etme taahhüdü bulunuyor. Ancak, Ukrayna krizinde Avrupalı aktörlerin dışlanması, Washington’un bu taahhüdüne dair soru işaretleri doğurdu.
• ABD Başkanı Trump ve Başkan Yardımcısı Vance’in son günlerde açıklamaları, bu güvensizliği daha da pekiştirdiğini görüyoruz. Trump, Avrupa'yı “üçüncü dünya ülkesi” olarak nitelendirirken, Vance, Avrupa'nın en büyük tehdidinin dış güçler değil, kendi iç dinamikleri olduğunu savundu. Vance, Münih Güvenlik Konferansı’nda yaptığı konuşmada, Avrupa hükümetlerini ifade özgürlüğünü kısıtlamak ve halkın endişelerini görmezden gelmekle suçladı. Özellikle kontrolsüz göç ve sansür politikalarının, Avrupa demokrasisini içeriden tehdit ettiğini belirtti.
• Trump ise Avrupa’nın artık ABD için stratejik bir öncelik olmadığını açık bir şekilde ifade etti. Avrupa'yı adeta yük olarak belirten Trump, Avrupa ülkelerinin kendi savunma harcamalarını artırmaları gerektiğini söyledi. Bu açıklamalar, NATO'nun geleceği konusunda ciddi soru işaretleri doğururken, Avrupa liderlerini kendi güvenlik ve savunma politikalarını yeniden değerlendirmeye itti. ABD ve Rusya, diplomatik ilişkilerini güçlendirmek için karşılıklı büyükelçilik faaliyetlerini yeniden düzenlemeyi planlarken, Trump ve Putin'in doğrudan görüşme tarihi henüz belirlenmedi. Avrupa ülkeleri bu hızlı diplomasi sürecinin Ukrayna’nın güvenliğini tehlikeye atabileceğinden endişe duyarken,  Avrupa Dış İlişkiler Konseyi’nden Puglierin, ABD’nin Avrupa güvenliğini artık öncelikli görmediğini ve kendi çıkarlarının farklılaştığını belirtti. 
• Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ise Ukrayna'daki savaşın sona erdirilmesine yönelik barış müzakerelerinde Avrupa'nın bir rolü olmadığını dile getirirken, Ukrayna Devlet Başkanı Zelenski, Cumhurbaşkanı Erdoğan ile görüşmek üzere dün Ankara'ya geldi. Beştepe'de yapılan görüşme sonrası basın toplantısı düzenledi. Barış görüşmelerinde Türkiye'nin ideal bir ev sahibi olabileceği görüşü ön plana çıktı. Türkiye ile ilgili değerlendirme için biraz erken olsa da, pozitif bir senaryo ihtimâlini daha yüksek gördüğümüzün altını çizmek isteriz.
• Bu gelişmeleri eğer doğru okuyorsak, her ne kadar erken olsa da, oyun değiştirici bir sürecin başladığı yeni bir dünya düzeni ile karşı karşıya olduğumuzu düşünüyoruz. Trump'ın henüz Çin ile ne yapacağını da bilmiyoruz! Hülâsa, Riyad’daki toplantı ve ABD’nin son dönemdeki yaklaşımı, Avrupa’nın güvenlik mimarisinde köklü değişikliklere yol açabileceğini düşünüyoruz. Avrupa’nın bu yeni duruma nasıl yanıt vereceği ve NATO’nun geleceğinin nasıl şekilleneceği, önümüzdeki dönemin en önemli tartışma konuları arasında yer almaya aday görünüyor.
• Cereyan eden gelişmeler ardından EUR'nun hâlen daha 1,0450 seviyelerinde kalabilmesini de pek de anlamlandıramadık. Hafta sonu Almanya seçimleri ve Avrupa'nın adeta dışlandığı bir durumda EUR'nun daha sert bir satış baskısı ile karşı karşıya kalması gerekirdi. Piyasa fiyatlamalarına bakarsak, Avrupa savunma sektöründe önemli hareketliliğin devam ettiğini görüyoruz. Avrupa'nın önde gelen savunma şirketlerinin hisse senetleri, artan askerî harcama beklentileriyle birlikte değer kazandı. Almanya merkezli Rheinmetall AG’nin hisseleri, Frankfurt borsasında son iki yılın en büyük günlük yükselişini kaydederken, benzer bir şekilde, Birleşik Krallık’ta BAE Systems %9, İsveç'te Saab %16, Fransa’da Thales ve İtalya’da Leonardo şirketlerinin hisseleri de önemli oranlarda değer kazandı. Almanya'nın savaş gemisi üretim birimini ayırmayı planlayan Thyssenkrupp haftanın ilk günü kaydettiği neredeyse %20'lik yükselişin ardından dün de %7 değer kazandı. Bu yükselişler, Avrupa ülkelerinin savunma harcamalarını artırma planlarının yatırımcılar tarafından olumlu karşılanacağını gösteriyor. 
• Yeni güne yine Trump ile başlıyoruz: Otomobil ithalatına %25 oranında gümrük vergisi getirmeyi planladığını ve aynı şekilde ilaç ve yarı iletken çip ithalatına da benzer tarifeler uygulayacağını duyurdu. 2 Nisan'da otomobil tarifelerine ilişkin daha fazla detay açıklayacağını belirten Trump, ilaç ve çip sektöründeki tarifelerin ise %25 veya daha yüksek seviyelerde başlayıp bir yıl içinde daha da artacağını söyledi. Öte yandan, Trump yönetimi Çin’den ithal edilen ürünlere ek %10 vergi uygularken, Meksika ve Kanada’dan gelen bazı mallara yönelik %25 oranındaki tarifeleri ise bir ay ertelemişti. 
• Trump’ın bu yeni vergi politikalarının küresel otomobil ve teknoloji sektörlerinde büyük etki yaratması beklense de, hafta başı kaleme aldığımız raporumuzda, Trump'ın tarife tehditlerine piyasaların ilk günlerde olduğu kadar önem vermediğinin de altını çizmemiz gerekiyor. Keza, Rusya ile Ukrayna arasında savaşının sona ereceği umutlarının ağır basması ile -genel hatları ile- olumlu tarafta seyreden beklentiler, risk iştahını da destekliyor: En büyük 500 şirketi bünyesinde barındıran S&P500 ve benzer bir şekilde Nasdaq 100 endeksleri geceyi tüm zamanların zirvesinden tamamladı. 
• Yeni gün başlangıcında ise, pasifiğin diğer ucunda Trump’ın otomobil ithalatına gümrük vergisi uygulama tehdidi, Japonya borsasında özellikle otomobil üreticilerini olumsuz etkiledi. Gösterge endeks Tokyo borsası Nikkei %0,4 düşerken, Toyota, Honda ve Nissan hisselerinde %2 civarında kayıplar yaşandı; otomotiv endeksi ise %1,5 değer kaybetti. Lâkin, Japonya Merkez Bankasından beklenen faiz artırımı nedeniyle bankacılık hisseleri kayıpların sınırlı kalmasına neden oldu. Çip sektörü ise küresel piyasalardaki olumlu havayı takip ederek yükseliş kaydederken, Kore borsası %1,8 yükselişle olumlu mânâda ayrıştı.
• Altının ons fiyatı tüm zamanların zirvesinin kıyısında 2,935 dolar ile işlem görmeye devam ederken, sürece yakın zamanda kripto paraların da katılacağını düşünüyoruz. Petrol fiyatları son iki gündür hafif de olsun yükselerek 76 dolar seviyesine gelirken, tarımsal emtialar tarafından bakarsak, (tahıl) fiyatlarının baskı altında kalabileceğini düşünüyoruz. Bugün gözler gece geç saatlerde açıklanacak FED'in bir önceki toplantısının tutanaklarında olacaktır.